Kẻ buôn người tiết lộ hoạt động giúp người Việt đến Anh

Một kẻ buôn người người Việt nổi tiếng, người đã nhập cảnh trái phép vào Anh trong năm nay bằng một chiếc thuyền nhỏ, đã nói với BBC rằng anh ta làm giả giấy tờ visa cho những người Việt khác có ý định vượt biển tương tự.

Người đàn ông mà chúng tôi gọi là Thanh hiện đang xin tị nạn tại Anh và cho biết anh đã dành gần 20 năm, cả cuộc đời trưởng thành của mình trong ngành buôn người.

Anh đã từng ngồi tù, dẫn đầu một băng nhóm hoạt động ở bờ biển phía Bắc nước Pháp, và khẳng định đã giúp hơn 1.000 người liều mình vượt qua eo biển.

Tội phạm tự thú này đã gặp BBC tại một địa điểm bí mật để chia sẻ thông tin chi tiết về cơ chế của ngành buôn người quốc tế.

Một ngành kinh doanh rất béo bở

Thanh bước vào phòng cẩn thận, đôi mắt đen đảo nhanh như thể tìm kiếm các lối thoát. Một dáng người nhỏ nhắn, gọn gàng, với vẻ uy quyền thầm lặng trong chiếc áo cổ cao màu đen.

Sau khi bắt tay, anh nói “xin chào” bằng giọng nhẹ nhàng nhưng có chất giọng nặng. Từ đó, chúng tôi nói chuyện gần như hoàn toàn thông qua một phiên dịch viên tiếng Việt.

Sau nhiều tháng gọi điện và một lần gặp ngắn ngủi, cuộc phỏng vấn diễn ra vào một ngày xám xịt trong một phòng khách sạn nhỏ tại một thị trấn miền Bắc nước Anh mà chúng tôi chọn không nêu tên ở đây. Chúng tôi nhận thấy có lợi ích công cộng trong việc tìm hiểu về cuộc sống của Thanh trong ngành buôn người, điều chỉ có thể thực hiện khi đồng ý giữ bí mật danh tính của anh. Anh sợ bị nhận diện không chỉ bởi chính quyền Anh mà còn bởi các tội phạm người Việt ở Anh.

Việt Nam nổi lên trong những tháng đầu năm nay, đột ngột và không ngờ như là nguồn di cư lớn nhất tìm cách vượt eo biển đến Anh bất hợp pháp bằng những chiếc thuyền nhỏ.

Nhiều người di cư Việt Nam đã viện lý do kinh doanh thất bại và nợ nần ở quê nhà để quyết định tìm kiếm việc làm ở Anh. Theo các chuyên gia, bước đầu tiên của họ thường là tiếp cận Châu Âu thông qua hệ thống visa lao động hợp pháp tại Hungary và các khu vực khác của Đông Âu.

Đây là nơi hoạt động làm giả giấy tờ của Thanh tham gia, anh nói. Anh giúp tạo ra các giấy tờ giả cần thiết để lấy visa lao động hợp pháp.

"Tôi không thể biện minh cho việc vi phạm pháp luật. Nhưng đây là một công việc kinh doanh rất béo bở," Thanh bình thản nói, khẳng định rằng anh không làm giả giấy tờ cho những người xin visa vào Anh.

Từ các cuộc phỏng vấn với những kẻ buôn người Việt và khách hàng của họ, chúng tôi biết rằng người ta phải trả từ 15.000 đô la Mỹ (11.570 bảng Anh) đến 20.000 đô la Mỹ (15.470 bảng Anh) để di chuyển từ Việt Nam đến châu Âu lục địa và sau đó là vượt qua eo biển.

Đây là một công việc nguy hiểm. Hơn 50 người đã thiệt mạng khi vượt eo biển bằng thuyền nhỏ trong năm nay, khiến năm 2024 trở thành năm chết chóc nhất trong lịch sử. Lần đầu tiên, con số này bao gồm một người Việt Nam.

Khi đội ngũ của chúng tôi lần đầu liên lạc với Thanh tại châu Âu lục địa vào đầu năm nay, chúng tôi biết anh dự định đến Anh cùng những người Việt Nam khác. Sau đó, anh cho chúng tôi biết rằng anh đã vượt eo biển từ miền bắc nước Pháp trên một chiếc thuyền nhỏ.

Thanh cho chúng tôi biết anh đã bay từ Việt Nam đến Hungary bằng visa hợp pháp, mặc dù anh đã có được nó nhờ giấy tờ giả.

Sau đó, anh bay đến Paris và ở lại vài ngày trong một "nhà an toàn" do một băng nhóm buôn người Việt Nam tổ chức ở vùng ngoại ô thành phố.

Không lâu sau đó, anh được đưa đến bờ biển bằng xe buýt nhỏ trong một nhóm và cuối cùng rơi vào tay một trong những băng đảng người Kurd kiểm soát các chuyến vượt biển bằng thuyền nhỏ.

“Một khi đã lên thuyền, bạn được đối xử như mọi người khác,” anh nói. “Thuyền thì chật cứng người.”

Nhưng hành khách người Việt phải trả gấp ba đến bốn lần số tiền cho các băng đảng tổ chức vượt biển, anh nói với chúng tôi, “nên chúng tôi có lợi thế được ưu tiên chỗ ngồi nhanh hơn”.

Thực tế, nguồn tin của chúng tôi cho biết người Việt phải trả khoảng gấp đôi so với mức thông thường.

Hành trình mà Thanh mô tả giờ đây đã trở thành một tuyến đường phổ biến từ Việt Nam đến Anh, một con đường được các kẻ buôn người quảng bá mạnh mẽ trên Facebook. Họ thu phí khách hàng để làm giả giấy tờ, vé máy bay, xe buýt và chỗ trên một chiếc thuyền cao su mong manh. Việc thanh toán cho lần vượt eo biển thành công chỉ được thực hiện sau khi đến Anh.

Và Thanh đã may mắn, anh ấy nói với chúng tôi rằng anh ấy đã trốn thoát khỏi cảnh sát Pháp tuần tra bãi biển gần Calais và vượt eo biển trên một chiếc thuyền bơm hơi ngay lần thử đầu tiên.

Hoặc có thể anh ấy đã thử nhiều lần. Trong nhiều tháng chúng tôi liên lạc với anh, anh đã thay đổi một số chi tiết trong câu chuyện mà anh kể với chúng tôi có lẽ để che dấu vết và tránh việc cung cấp manh mối về danh tính của mình cho các cơ quan chức năng Anh.

Đúng. Đó là lời nói dối. Tôi không bị buôn người.

Thanh đã xin tị nạn khi anh được một nhân viên nhập cư Anh phỏng vấn, giải thích rằng anh đã rời Việt Nam vì anh mắc nợ các băng đảng khi việc kinh doanh của anh thất bại. Anh nói rằng tính mạng của mình đang gặp nguy hiểm.

Anh kể với viên chức rằng anh đã bị đưa lậu đến Anh để làm việc cho một băng đảng nhằm trả nợ.

Chúng tôi đã nghe những câu chuyện tương tự từ những người Việt mà chúng tôi gặp ở miền bắc nước Pháp.

Khi chúng tôi lần đầu liên lạc với Thanh, anh đã mô tả mình là một người di cư tuyệt vọng, ban đầu bị mắc kẹt ở Pháp, rồi lại bị mắc kẹt trong hệ thống xin tị nạn của Anh, sống trong một khách sạn đông đúc, không thể làm việc và chờ đợi để biết số phận của mình.

Nhưng theo thời gian, chúng tôi dần dần phát hiện ra sự thật. Hoặc đúng hơn, Thanh bắt đầu tiết lộ mức độ mà câu chuyện đời đầy phi thường của mình đã được xây dựng dựa trên một loạt các lời nói dối công phu, thậm chí là quá đáng.

Ngồi đối diện tôi trên ghế sofa, Thanh thừa nhận rằng anh không bị buôn người đến Anh. Anh đã bịa ra câu chuyện đó như một phần của hồ sơ xin tị nạn của mình. Và anh còn nói nhiều hơn thế, khẳng định rằng tất cả người Việt mà anh biết đều được khuyên nói cùng một lời nói dối.

"Đúng. Đó là lời nói dối. Tôi không bị buôn người," anh nói.

Các chuyên gia về di cư và các tổ chức phi chính phủ có nhiều quan điểm khác nhau về quy mô buôn người từ Việt Nam.

Một công tố viên người Pháp đã nói với chúng tôi rằng nhiều người Việt Nam mắc nợ các kẻ buôn lậu và cuối cùng phải làm việc tại các trang trại cần sa ở Anh. Tuy nhiên, ông không cho rằng đây là một chuỗi cung ứng có tổ chức, mà hệ thống buôn lậu này giống như một chuỗi các bước rời rạc, với mỗi giai đoạn do các băng nhóm khác nhau kiểm soát. Ông nói rằng tìm việc làm ở Anh phụ thuộc vào may mắn và cơ hội.

Các chuyên gia khác lại khẳng định rằng nhiều, nếu không muốn nói là hầu hết, người di cư Việt Nam là nạn nhân của buôn người, và những người được đưa qua eo biển thực chất là nguồn lao động rẻ và dễ dàng cho các băng nhóm tội phạm ở Anh. Một cơ sở dữ liệu của chính phủ về những người bị nghi ngờ là nạn nhân của chế độ nô lệ hiện đại đã liên tục ghi nhận số lượng lớn người Việt.

"Thường thì không thể, hoặc không hữu ích, để phân biệt khi nào một người bị buôn bán hoặc buôn lậu, đặc biệt là khi sự bóc lột có thể xảy ra bất cứ lúc nào," Jamie Fookes, quản lý vận động của Anti-Slavery International tại Anh và Châu Âu, cho biết.

"Những người vượt biên sẽ thường phải trả giá bằng sự tống tiền hoặc bị bóc lột dưới dạng lao động cưỡng bức hoặc hoạt động tội phạm ở phía bên kia."

Ông bổ sung rằng các tuyến đường di cư an toàn sẽ là cách duy nhất để ngăn chặn những kẻ buôn người lợi dụng sự tuyệt vọng của mọi người.

Tuy nhiên, Thanh cho rằng phần lớn người di cư Việt Nam không phải là nạn nhân của buôn người, và đây chỉ là một lý do được sử dụng để xin tị nạn.

"Đó là cách thực hiện. Mọi người nói dối về việc bị buôn người, để tiếp tục quá trình xin tị nạn an toàn," anh nói.

Thanh rõ ràng có động cơ để nói dối về điều này. Nếu anh ta bị bắt vì làm giả giấy tờ cho những người sau đó bị buôn bán, các hình phạt sẽ nghiêm trọng hơn nhiều so với tội buôn lậu.

Trong quá trình điều tra, chúng tôi đã cố gắng xác minh chi tiết câu chuyện của Thanh và trong nhiều trường hợp đã thành công. Nhưng một đám mây nghi ngờ vẫn bao trùm một số chi tiết.

Tôi nói rằng mình vẫn còn là trẻ em

Thanh cho biết anh rời Việt Nam lần đầu tiên vào năm 2007, khi anh còn ở độ tuổi cuối teen hoặc đầu hai mươi. Anh đã bỏ học để làm việc tại một nhà máy dệt ở miền Nam đất nước. Tuy nhiên, gia đình anh muốn anh ra nước ngoài, đến châu Âu, để tìm mức lương cao hơn.

Tôi đã vay 6.000 đô la (4.624 bảng Anh) từ họ hàng và hàng xóm để trả cho chuyến đi. Rất nhiều người đã thực hiện hành trình tương tự. Người Việt chúng tôi luôn di cư như vậy đến những nơi nào dễ kiếm tiền hơn, anh nói với tôi.

Hành trình đó đầu tiên đưa anh đến một nông trại ở ngoại ô Praha, Cộng hòa Séc. Anh đã dành hơn một năm để thu hoạch hành lá và các loại rau khác trước khi quyết định rằng mình có thể tìm cơ hội tốt hơn ở Đức. Vượt biên trái phép bằng xe minibus, Thanh nói rằng anh đã vứt bỏ hộ chiếu và các giấy tờ khác, rồi chọn một cái tên mới.

Và anh còn đi xa hơn.

Khi đến Berlin, anh nói với các nhà chức trách rằng mình mới 14 tuổi.

Những kẻ buôn lậu đã thu của anh 1.000 đô la (771 bảng Anh) để đưa anh vào Đức đã khuyên anh rằng sẽ dễ dàng hơn nếu anh khai mình dưới 16 tuổi.

“Hồi đó tôi trông còn trẻ. Không ai nghi ngờ gì về điều đó.”

Và thế là, chính quyền Đức ngay lập tức gửi một người mà họ nghĩ là cậu bé đến một nhà dành cho trẻ em cách thủ đô Đức 45 phút lái xe, nơi Thanh nhanh chóng bắt đầu công việc bán thuốc lá lậu tại thị trấn gần đó.

Thanh cho biết anh đã ở lại Đức khoảng hai năm. Anh rời khỏi nhà trẻ, tìm được bạn gái và sớm trở thành cha. Nhưng một cuộc truy quét của cảnh sát bắt đầu ảnh hưởng đến thu nhập từ việc bán thuốc lá của anh. Và vì thế, năm 2010, anh quyết định tìm cách đến Anh.

Khi vượt biên sang Pháp mà không có gia đình mới, anh kể rằng mình đã vứt bỏ giấy tờ Đức và sáng tạo một danh tính giả khác.

Vào thời điểm đó, hàng nghìn người di cư đang cố gắng vượt qua eo biển Manche để đến Anh bằng cách trốn trong các xe tải và container vận chuyển. Thanh cho biết anh đã cố gắng nhiều lần nhưng không thành công.

“Tôi gặp xui xẻo. Các đội tuần tra rất nghiêm ngặt. Họ sử dụng chó để phát hiện chúng tôi trốn trong container.” Anh kể rằng mình đã đến Dover tại một thời điểm, nhưng chiếc xe tải đã bị đưa trở lại cùng với anh và một nhóm di cư khác bên trong.

Mắc kẹt tại Pháp, cắm trại trong một khu rừng gần Dunkirk, Thanh được các kẻ buôn người Việt Nam đề nghị công việc. Anh nói rằng mình nhanh chóng làm tốt trong vai trò này.

“Tôi phải cung cấp lương thực và vật dụng và sắp xếp để đưa người lên xe tải vào những thời điểm nhất định. Tôi không tuyển người, nhưng tôi được trả 300 euro (250 bảng Anh) cho mỗi lần vượt biên thành công,” Thanh khẳng định rằng không có hành khách nào của anh bị buôn bán hay bóc lột.

“Chúng tôi chỉ cung cấp một dịch vụ. Không ai bị ép buộc. Đó là bất hợp pháp, nhưng lợi nhuận rất, rất lớn”.

Vài năm sau, cùng một băng đảng mà Thanh nói không còn liên quan đến anh đã dính líu đến vụ việc 39 người Việt bị phát hiện chết ngạt trong thùng xe tải ở Essex.

Chúng tôi cần bỏ qua một số chi tiết về những gì Thanh kể rằng đã xảy ra với anh trong vài năm tiếp theo để tiếp tục bảo mật danh tính của anh. Anh đã thăng tiến trong băng đảng và trở thành một trong những thành viên cao cấp của nó. Nhưng cuối cùng, sau khi bị bắt, xét xử và ngồi tù vài năm ở châu Âu, anh đã trở về Việt Nam.

Lúc đó, anh có thể đã từ bỏ thế giới buôn lậu. Nhưng, như anh nói, chính danh tiếng của mình đã kéo anh trở lại.

“Người ở châu Âu đã liên lạc với tôi để nhờ giúp đỡ,” anh nói với chúng tôi.

“Tôi đã giúp khoảng 1.000 người đến Anh thành công, vì vậy tôi rất nổi tiếng với thành tích đó,” Thanh nói.

Năm 2017, anh cho biết mình đã quay lại ngành buôn lậu, nhưng lần này, Thanh không đưa người qua biên giới, mà làm giả giấy tờ cho họ.

Sao kê ngân hàng, phiếu lương, hóa đơn thuế, bất cứ tài liệu nào mà các đại sứ quán châu Âu yêu cầu để chứng minh rằng những người nộp đơn xin visa du học, làm việc hoặc kinh doanh có đủ tài chính và có ý định quay lại Việt Nam.

“Tôi có rất nhiều khách hàng. Tùy vào từng đại sứ quán, chúng tôi sẽ cung cấp sao kê ngân hàng giả hoặc các tài liệu khác.

“Trước tiên, chúng tôi nộp hồ sơ trực tuyến. Nếu đại sứ quán cần kiểm tra với ngân hàng, thì chúng tôi sẽ nạp tiền thật vào tài khoản. Chúng tôi có mối quan hệ với nhân viên ở một số ngân hàng,” Thanh giải thích.

“Khách hàng không thể tự tiếp cận tiền, nhưng nhân viên ngân hàng sẽ cho nhân viên đại sứ quán xem các chi tiết “được làm giả”. Chúng tôi hợp tác với nhiều loại ngân hàng Việt Nam.”

Một chuyên gia tại Việt Nam cho chúng tôi biết rằng gian lận ngân hàng là "khá phổ biến" và đã có các trường hợp nhân viên ngân hàng câu kết với tội phạm để làm giả tài liệu.

Thanh nói với BBC rằng cuộc sống của anh sẽ tốt hơn nhiều nếu anh ở lại Việt Nam

Thanh cho biết anh không tự hào về công việc làm giả của mình, rằng anh biết rõ đây là hành vi vi phạm pháp luật và chỉ làm vậy để nuôi sống gia đình. 

Nhưng đôi khi, anh lại có vẻ tự mãn, nhấn mạnh rằng “mọi người tin tưởng tôi, tôi chưa bao giờ thất bại” và khẳng định công việc của mình “không phải tội nghiêm trọng ở Việt Nam”.

Lúc này, Thanh đã có một gia đình mới ở Việt Nam. Nhưng đầu năm nay, anh quyết định rời đi.

Lý do không hoàn toàn rõ ràng. Có lúc anh nói với chúng tôi rằng công việc kinh doanh của anh gặp khó khăn. Anh cũng đề cập đến những vấn đề với cảnh sát Việt Nam, nhưng anh giảm nhẹ chuyện này. Có lẽ đó là sự thận trọng. Nhưng chúng tôi cảm thấy rằng một cuộc đời đầy dối trá có thể đã ảnh hưởng đến khả năng hoặc mong muốn của anh trong việc phân biệt giữa sự thật và hư cấu.

Vậy tại sao lại nói chuyện với chúng tôi? Tại sao lại mạo hiểm để lộ danh tính tại Anh? Và tại sao vẫn tiếp tục công việc làm giả giấy tờ ở đây, ngay cả bây giờ?

Thanh tự thể hiện mình là một người hối lỗi, giờ đây hối hận về cuộc đời tội phạm của mình và muốn lên tiếng để ngăn người Việt Nam khác mắc sai lầm như anh. Trên hết, anh muốn cảnh báo họ về việc đến Anh bất hợp pháp, nói rằng điều đó không đáng.

“Tôi chỉ muốn người ở Việt Nam hiểu rằng không đáng để vay nhiều tiền để đến đây. Không dễ để người nhập cư bất hợp pháp tìm việc làm hay kiếm tiền,” anh nói với chúng tôi.

“Và khi họ kiếm tiền, nó cũng ít hơn trước đây. Ở đây không tốt hơn ở Đức hay các nước châu Âu khác. Tôi đã cố gắng tìm việc trong nền kinh tế xám, nhưng không thành công.”

“Nếu muốn làm việc ở trang trại cần sa, cũng có cơ hội, nhưng tôi không muốn dính líu đến các hoạt động phi pháp nữa. Tôi không muốn lại phải vào tù.”

Thanh kêu gọi chính phủ Anh và các nước châu Âu nỗ lực hơn trong việc công bố rõ ràng rằng ở đây không có việc làm cho người nhập cư bất hợp pháp. Anh cũng trách các băng đảng buôn người vì đã lừa dối khách hàng của mình về thực tế và cơ hội.

Nhưng anh cho biết người ở Việt Nam khó bị thuyết phục, nghi ngờ những người cố cảnh báo họ không nên đến châu Âu là “ích kỷ và muốn giữ cơ hội việc làm cho mình”.

Khi chúng tôi liên tục đối chất với Thanh về sự đạo đức giả của anh và việc anh vẫn tham gia vào một phần ngành buôn lậu, anh chỉ nhún vai. Đó chỉ là kinh doanh.

“Chúng tôi không ép ai làm điều họ không muốn. Họ nhờ chúng tôi giúp, như bất kỳ dịch vụ nào khác. Không có buôn bán người. Nếu bạn có danh tiếng tốt, khách hàng sẽ tự tìm đến, không cần đe dọa hay bạo lực.”

Nhưng còn những nguy hiểm liên quan, số người chết ngày càng tăng ở eo biển Manche?

“Vai trò của tôi chỉ là một phần nhỏ trong cả quá trình lớn hơn.”

Thanh thừa nhận rằng cuộc sống của anh, và của gia đình anh ở Việt Nam, sẽ gặp nguy hiểm nếu các băng đảng buôn người phát hiện anh đã nói chuyện với chúng tôi. Khi bị hỏi thêm, anh thừa nhận có đôi chút hối tiếc.

“Nếu có thể làm lại từ đầu, tôi sẽ không rời Việt Nam. Tôi nghĩ cuộc sống của mình sẽ tốt hơn nhiều nếu tôi ở nhà. Tôi đã phải đối mặt với rất nhiều khó khăn. Tôi không có một tương lai tươi sáng.”

Liệu anh ấy có nói thật?

Kết thúc buổi phỏng vấn, anh đứng dậy, sẵn sàng rời đi, và lần đầu tiên, một thoáng lo lắng, hoặc có lẽ khó chịu, hiện lên trên gương mặt anh.

Có lẽ anh đã nói quá nhiều.

tin-tuc.de tổng hợp (Theo báo: bbc.com)