“Không cần thối lại” từng là câu nói phổ biến. Ngày nay, việc đưa tiền tip còn được hỗ trợ bằng công nghệ. Nhưng không phải khách hàng nào cũng thích điều này.

Cách đưa tiền tip thay đổi theo thời gian.

Đã từng có một thời ở Đức: một câu nói đơn giản 'Stimmt so' (Phần còn lại là của bạn). Nhiều người từng hào phóng nói như vậy khi trả tiền mặt và đưa tiền tip cho bồi bàn hoặc phục vụ, số tiền tip thường chỉ làm tròn lên một chút. Ngày nay, trong thời đại thanh toán kỹ thuật số, mọi thứ đã khác. Trước đây, tiền tip ở đây thường chỉ có ở nhà hàng hoặc các dịch vụ như cắt tóc hay đi taxi, nhưng hiện nay bạn cũng được yêu cầu đưa tiền tip ở những nơi mà trước đây không phổ biến.

Ví dụ, tại một tiệm bánh sang trọng trên đường Kurfürstendamm ở Berlin, các tùy chọn được hiển thị rõ ràng trên màn hình cảm ứng với các mức '7%', '10%' và '20%'. Chỉ khi nhìn kỹ mới thấy có các tùy chọn 'Nhập tay' và 'Không tip'. Tại một quầy bán hamburger phong cách không xa, thiết bị thẻ chỉ giao tiếp bằng tiếng Anh: '0%', '10%', '15%', '20%', '25%' là các mức tip có thể. 25%? Với chiếc “burger đôi phô mai” qua quầy với giá 9,50 Euro, số tiền tip này lên tới 2,38 Euro.

Ở Mỹ, nhiều nhà hàng thường trả lương cho nhân viên thấp hơn mức lương tối thiểu vì họ cho rằng thu nhập từ tiền tip sẽ dễ dàng bù đắp cho sự chênh lệch này. Các nhà nghiên cứu ở Mỹ cho rằng xu hướng hiện tại ở Mỹ về việc đưa tiền tip với số tiền cao hơn nhiều (gọi là "Tipflation") xuất phát một phần từ đại dịch Corona. Theo đó, trong giai đoạn đầu của đại dịch, người tiêu dùng đã tỏ ra hào phóng hơn để hỗ trợ các dịch vụ giao hàng, nhà hàng và các doanh nghiệp khác bị ảnh hưởng nặng nề. Sau đó, hành vi này đã trở thành thói quen tự nhiên.

Nhưng tại sao văn hóa tiền tip ở Đức lại thay đổi trong thời gian gần đây? Tại sao người ta lại yêu cầu tiền tip ngay cả khi là tự phục vụ? Có vẻ như thời gian của những chiếc cốc tiền tip tại quầy thu ngân, dễ bị bỏ qua, đã qua rồi.

Hiện nay, khi người trả tiền phải đưa tiền tip thông qua màn hình cảm ứng, nhiều người ở Đức cảm thấy bị ép buộc phải đưa một số tiền cao hơn. Các nhà kinh tế học như Christian Traxler của Trường Hertie ở Berlin gọi đó là "Nudging" (thúc đẩy). Hành vi của khách hàng bị điều khiển, thậm chí bị thao túng, theo lời của nhà kinh tế học hành vi.

Trong một quán cà phê ở Berlin, màn hình của thiết bị đọc thẻ hiển thị các tùy chọn tiền tip có thể chọn.

“Không chỉ có việc truyền đạt rằng một khoản tiền tip được mong đợi, mà còn có việc chỉ ra trong phạm vi nào số tiền đó được coi là hợp lý”, Traxler nói. Khi các giá trị được lập trình quá cao (đối với nhiều người có thể là quá cao một cách vô lý), các khoản tip cá nhân có xu hướng cao hơn, nhưng đồng thời số lượng người đưa tiền tip cũng giảm. Đó là một hành động cân bằng, vì khách hàng cần được thúc đẩy nhưng không được làm mất lòng.

Khách hàng được nhắc nhở về việc cho tiền tip

Nhà kinh tế học Sascha Hoffmann từ Trường Đại học Fresenius ở Hamburg cho biết, thủ thuật kỹ thuật nhắc nhở khách hàng về việc cho tiền tip trong quá trình thanh toán bằng thiết bị đọc thẻ rất hữu ích cho nhân viên dịch vụ và các chủ nhà hàng. Hoffmann đã nghiên cứu về mức độ tiền tip và nhận ra rằng Đức vẫn là một quốc gia ưa chuộng tiền mặt trong so sánh quốc tế, nhưng tỷ lệ thanh toán bằng thẻ và điện thoại thông minh đang tăng.

"Những nghiên cứu cho thấy rằng khi thanh toán bằng thẻ, người ta thường cho ít tiền tip hơn,". "Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng thu nhập của nhân viên trong ngành nhà hàng và các ngành dịch vụ khác. Mức lương theo giờ ở đó không cao và nhân viên đặc biệt phụ thuộc vào tiền tip như một nguồn thu nhập bổ sung." Nếu tiền tip giảm, các ngành này có thể trở nên kém hấp dẫn hơn, làm trầm trọng thêm tình trạng thiếu lao động trong các ngành dịch vụ (đặc biệt là trong ngành nhà hàng).

Từ trước đến nay, việc tính toán một khoản tiền tip hợp lý trước mắt nhân viên phục vụ và có thể cả những khách hàng khác đã luôn là một áp lực đối với nhiều khách hàng. Ngoài các vấn đề về tính toán, các quy chuẩn xã hội cũng đóng vai trò, vì hầu hết mọi người muốn "hành xử đúng" và không muốn bị coi là keo kiệt.

Tiền Tip xuất hiện trong những ngành bất thường

Việc các hệ thống thanh toán bằng thẻ hiện nay cũng xuất hiện trong những ngành mà việc cho tiền tip trước đây không phổ biến (ví dụ như tiệm bánh) có thể gây ra vấn nhiều đề. “Nguy cơ lớn là khách hàng bị lôi kéo vào hành vi mà họ thực sự không muốn bởi các mức tiền tip được đặt ra. Nghĩa là: Họ có thể thấy các mức gợi ý trong tình huống quyết định tức thời là hợp lý, nhưng sau đó lại cảm thấy bực bội vì đã cho quá nhiều tiền tip.”

Nếu thay vì các mức 5, 10 và 15%, các tùy chọn được đưa ra là 10, 15 và 20%, có thể dẫn đến việc cho tiền tip quá cao dựa trên "khuynh hướng giữa" được biết đến trong tâm lý học. Hiệu ứng "Decoy" (mồi nhử) cũng có thể xuất hiện. Khi một mức tiền tip được đặt lên mức cực kỳ cao, thì các mức đề xuất khác, dù cũng khá cao, sẽ trở nên có vẻ hợp lý.

Những mô hình thiết kế manipulative được gọi là Dark Patterns sử dụng các hiệu ứng tâm lý này (khuynh hướng giữa và mồi nhử) để lừa dối người tiêu dùng. Các thiết kế gợi ý này thường được sử dụng trong tiếp thị trực tuyến khi cố gắng lấy sự đồng ý của khách truy cập trang web để cài đặt cookie tiếp thị.

Tuy nhiên, phần lớn các vấn đề liên quan đến tiền tip có lẽ bắt nguồn từ chuẩn mực xã hội rằng việc nói về tiền và cả mức tiền tip không được công khai, đặc biệt là khi có thể bị coi là keo kiệt.

Mánh khóe tiền tip lan rộng ở Berlin